Kort om opphavsrett
Opphavsretten gir skaparen av eit åndsverk einerett til å framstilla eksemplar av dette verket og til å gjera verket tilgjengeleg for allmennheten. Opphavsretten trer i kraft så fort verket er skapt, og omfattar utforminga til verket. Skaparen eig altså utforminga til verket, ikkje ideane eller kunnskapen det aktuelle verket inneheld.
For å finna ein balanse mellom å vareta opphavsretten og å møta allmennhetens behov for informasjon, set åndsverkslova nokre avgrensingar for denne eineretten.
Retten til å kopiera
Eit døme på ei slik avgrensing av eineretten er kopiering av eit visst omfang av trykte tekstar til bruk i undervisning og forsking. Kor mykje du kan kopiera, ser du hos Kopinor. Kopiering utover dette krev løyve frå han eller dei som har opphavsrett til verket.
Retten til å sitera
Ei anna avgrensing i eineretten til opphavsmannen er sitatretten til brukaren. Eit sitat er eit mindre utdrag frå eit verk som du kan nytta i di eiga oppgåve. Du har lov til å sitera fritt frå andres tekstar så lenge du oppgir kven og kvar du har henta sitata frå, og så lenge meiningsinnhaldet ikkje blir fordreia. Korleis du skal oppgi der sitata er henta frå, ser du på bibliotekets sider om referanseteknikk.
Bruk av bilde
I samsvar med kopinoravtalen kan du bruka bilde henta frå mellom anna bøker, tidsskrift og opna internettsider i oppgåver, så lenge desse oppgåvene ikkje skal publiserast offentleg. Viss oppgåvene skal publiserast offentleg må slike bilde som blir brukte bli behandla på ein kritisk eller vitskapleg måte i teksten, slik det er beskrivne i Åndsverklovens paragraf 37.
Viss du ønsker å bruka bilde av originale kunstverk må du sjekka om kunstnaren er medlem av BONO. Høgskolen i Østfold har inngått avtale med BONO som tillèt at studentar bruker bilde i interne oppgåver utan å be om løyvet til opphavspersonen så lenge opphavspersonen er medlem av BONO. Gå til BONO for å søka etter fotograf/kunstnar.
Uansett må alle kjeldene dine blir oppgitte, og innhaldet må ikkje endrast.
Fritt materiale
Nokre publikasjonar kallast fritt materiale. Desse kan du kopiera og bruka i sin heilskap utan å innhenta løyve.
- Lovtekstar og offentlege publikasjonar.
- Verkar av opphavspersonar som har vore døydde i 70 år - og dessutan tida ut utgangen av dødsåret (utgått vernetid).
Hugs at ei omsetjing blir rekna som eit nytt åndsverk, med eige opphavsrettsleg vern, selvom vernetiden har utgått for originalverket.
For meir informasjon om korleis du kan bruka opphavsrettsbeskyttet materiale:
- Creativecommons.no Ne~ttstaden til Creative Commons Noreg. Vil informera om det arbeidet som blir gjort med Creative Commons i Noreg.
- Opphavsrett og kopiering
Referanseliste
Søk & skriv: Opphavsrettslige forhold (2017, 16.03). Henta frå http://sokogskriv.no/kildebruk-og-referanser/sitering-og-etikk/opphavsrettslige-forhold/